Funkcje tabelaryczne w SQL

Funkcje tabelaryczne, jak sama nazwa wskazuje, w wyniku działania zwracają tabelę. Różnią się od skalarnych tym, że skoro zwracają pełnoprawny zbiór, to można je używać bezpośrednio we FROM. Krótko mówiąc, możemy traktować je w zapytaniach jak zwykłe tabele.

W artykule tym przedstawię konstrukcje i możliwości funkcji tabelarycznych dostępnych w SQL Server. Sposób ich tworzenia oraz typowe zastosowania. Opiszę tu także, związane szczególnie z nimi, specjalne typy złączeń – CROSS APPLY / OUTER APPLY.


Funkcje tabelaryczne proste (inline)

W SQL Server mamy dostępne dwie grupy funkcji tabelarycznych. Pierwszy z nich – funkcje proste, zwracają wynik pojedynczego zapytania. Są nazywane również widokami sparametryzowanymi. Jest to chyba najlepsza analogia aby zapamiętać ich przeznaczenie. Działają w bardzo podobny sposób jak zwykłe widoki. Ich przewagą jest możliwość stosowania parametrów przekazywanych do ich wnętrza.

W definicji tego typu funkcji, możemy umieścić tylko jedno zapytanie. Nie mamy możliwości stosowania w nich żadnej wyrafinowanej logiki, procedur czy zmiennych – do tego służą funkcje złożone (multi-statement). Z tego powodu konstrukcja jest mocno uproszczona, nie zawiera bloku BEGIN … END. Całość zawarta jest w poleceniu RETURN().

Utwórzmy funkcję, która będzie zwracała numery, daty i wartości zamówień danego Klienta.

CREATE FUNCTION [dbo].[CustOrders] 
(	
  -- początek definicji identyczny jak dla funkcji skalarnych
  -- mamy możliwość określenia od 0 – 1024 parametrów
  @CustomerID nchar(5)
)
RETURNS TABLE      -- funkcja zwracać będzie tabelę
AS
RETURN 
(
   SELECT o.CustomerID, o.OrderID,  o.OrderDate,
          CAST( SUM( UnitPrice * Quantity * (1-Discount)) as smallmoney) as OrderValue
   FROM dbo.Orders o inner join dbo.[Order Details] od on o.OrderID = od.OrderId
   WHERE o.CustomerID = @CustomerID
   GROUP BY o.CustomerID, o.OrderID, OrderDate, ShipCity

)
GO

Taka funkcja, może posłużyć np. w aplikacji web do pobierania aktualnych informacji o zleceniach w profilu Klienta. Sposób jej wywołania jest bardzo prosty. Podobnie jak w przypadku innych funkcji (np. skalarnych) wywołujemy je po dwuczłonowej nazwie.

SELECT *
FROM dbo.CustOrders('BOLID') AS TabZam
ORDER BY OrderValue

Funkcje_tabelaryczne_SQL_01

Jak widać funkcja tabelaryczna, zwraca zbiór. Możemy z nią wykonywać złączenia identycznie jak z każdym innym zbiorem (tabelą). Pobierzmy, więc dodatkowe informacje o Kliencie :

SELECT c.CustomerID, c.CompanyName, c.ContactName, c.City, c.Country, TabZam.*
FROM dbo.Customers C INNER JOIN dbo.CustOrders('BOLID') AS TabZam
	ON c.CustomerID = TabZam.CustomerID
ORDER BY OrderValue

Funkcje_tabelaryczne_SQL_02


CROSS APPLY i OUTER APPLY

Omawiając funkcje tabelaryczne, trzeba koniecznie wspomnieć o specjalnych typach złączeń. Poza standardowymi INNER, OUTER JOIN, mamy do dyspozycji dwa dodatkowe bazujące na operatorze APPLY. Dedykowane są dla wyrażeń tabelarycznych, czyli w szczególności funkcji. Są one bardzo przydatne i dość proste w użyciu.

Ich zastosowanie najlepiej od razu pokazać na przykładzie. W poprzednim zadaniu, połączyliśmy tabelę z funkcją, do której jawnie przekazaliśmy parametr CustomerID = ‘BOLID’.

W ten sposób, zostały zwrócone wszystkie zamówienia dla konkretnego Klienta, plus informacje o nim z tabeli dbo.Customers.

W sytuacji, gdy chcemy wielokrotnie uruchomić funkcję, czyli na przykład wywołać ją dla wszystkich Klientów z Hiszpanii, możemy wykorzystać do tego złączenia typu CROSS lub OUTER APPLY.

CROSS APPLY – używamy zazwyczaj do połączenia zbioru (np. tabeli) z dowolną funkcją tabelaryczną. Operator APPLY, pozwala przekazać jako parametr wejściowy, np. do funkcji tabelarycznej, wartość ze zbioru z lewej strony tego złączenia. Brzmi skomplikowanie? Jeden obraz (przykład) wart jest więcej niż 1000 słów.

Załóżmy, że chcemy wyświetlić detale zamówień i Klientów, podobnie jak w poprzednim przykładzie, ale dla wszystkich, pochodzących z Hiszpanii.

Jest ich pięciu :

SELECT c.CustomerID, c.CompanyName, c.ContactName, c.Country  
FROM dbo.Customers c
WHERE Country = 'Spain'
ORDER BY c.CustomerID

Funkcje_tabelaryczne_SQL_03

Stosując operator łączenia wyrażeń tablicowych APPLY, możemy wykonać to zadanie, za pomocą jednej kwerendy. Kolejno dla każdego rekordu, ze zbioru stojącego po lewej stronie operatora, zostanie wywołana nasza funkcja.

SELECT c.CustomerID, c.CompanyName, c.ContactName, c.Country  , TabZam.*
FROM dbo.Customers c 
                     CROSS APPLY 
                                  dbo.CustOrders(c.CustomerID) TabZam
WHERE Country = 'Spain'
ORDER BY c.CustomerID, OrderValue

Kolejno dla każdego pojedynczego wiersza z tabeli dbo.Customers, wykonywane jest złączenie typu CROSS JOIN. Stąd informacja o danym Kliencie jest połączona z każdy rekordem, zwracanym w danym wywołaniu przez naszą funkcję.

Funkcje_tabelaryczne_SQL_04

Zauważ że w wynikach brakuje Klienta o CustomerID = ‘FISSA’. CROSS APPLY – działa analogicznie do połączenia wewnętrznego INNER JOIN. Klient, nie złożył żadnych zamówień, funkcja dbo.CustOrders() nie zwróciła żadnego rekordu i dlatego identycznie jak w INNER JOIN, rekord został usunięty ze zbioru wynikowego.

Żeby otrzymać w wyniku również rekordy „niedopasowane” z tabeli po lewej stronie, trzeba użyć OUTER APPLY.

Działa analogicznie jak CROSS APPLY z tą różnicą, że jest odpowiednikiem połączenia zewnętrznego. Zatem podobnie jak w LEFT OUTER JOIN, na koniec przetwarzania, do zbioru wynikowego, dorzucone będą jeszcze wszystkie rekordy z tabeli po lewej stronie operatora.

Kwerenda uwzględniająca wszystkich Klientów, wyglądać będzie tak :

SELECT c.CustomerID, c.CompanyName, c.ContactName, c.Country  , TabZam.*
FROM dbo.Customers c OUTER APPLY  dbo.CustOrders(c.CustomerID) TabZam
WHERE Country = 'Spain'
ORDER BY c.CustomerID, OrderValue

Funkcje_tabelaryczne_SQL_05

Jak widać sposób użycia i działanie złączeń bazujących na operatorze APPLY, jest proste i intuicyjne. Warto przy okazji dopowiedzieć, że za jego pomocą, możemy łączyć nie tylko funkcje ale też inne wyrażenia tablicowe – np. podzapytania.

Poprzednią kwerendę wykorzystującą funkcję tabelaryczną, można zapisać alternatywnie w ten sposób :

SELECT c.CustomerID, c.CompanyName, c.ContactName, c.Country  , TabZam.*
FROM dbo.Customers c OUTER APPLY  ( 
 -- zamiast funkcji, wyrażenie tabelaryczne
   SELECT o.CustomerID, o.OrderID,  o.OrderDate,
 CAST( SUM( UnitPrice * Quantity * (1-Discount)) as smallmoney) as OrderValue
   FROM dbo.Orders o inner join dbo.[Order Details] od on o.OrderID = od.OrderId
   WHERE o.CustomerID = c.CustomerID
   GROUP BY o.CustomerID, o.OrderID, OrderDate, ShipCity ) TabZam

WHERE Country = 'Spain'
ORDER BY c.CustomerID, OrderValue

Funkcje tabelaryczne złożone (multi-statement)

W sytuacjach, gdy potrzebujemy większej złożoności programistycznej, możemy wykorzystać funkcje typu Multi-Statement. Konstrukcja takiej funkcji jest odrobinę bardziej rozbudowana.

Poza parametrami, które definiujemy identycznie jak w pozostałych typach, obowiązkowa jest definicja zbioru wynikowego. Po słowie kluczowym RETURNS, nadajemy zwracanej tabeli nazwę, oraz określamy kolejno wszystkie jej atrybuty (kolumny). Podobnie jak w przypadku tworzenia zwykłej tabeli, kolumny muszą być opisane konkretnymi typami danych. Możemy przypisać im tutaj wartości domyślne, IDENTITY, czy klucz podstawowy.

W ramach przetwarzania takiej funkcji, musimy do tej wynikowej tabeli wrzucać jawnie (INSERT INTO) elementy.

Napiszmy praktyczny przykład takiej funkcji, która będzie dzieliła nam string na części (słowa). Kluczem podziału będzie separator, dowolnie określany przez użytkownika jako parametr.

Funkcja rozbijająca złączony tekst na kawałki, ma praktyczne zastosowanie. Przydaje się, gdy musimy poszatkować kolekcję przekazywanych argumentów lub dokonać podziału na etapie normalizacji.

Funkcję możemy zapisać przynajmniej na dwa sposoby. Na początek przykład obrazujący funkcje typu Multi-Statement czyli z logiką proceduralną.

CREATE  FUNCTION [dbo].[SplitString]
(
	@InputStr varchar(8000), 
	@Delimiter char(1) = ','
)
-- teraz definicja zbioru wynikowego
RETURNS @temptable TABLE 
(
	SingleStr varchar(8000)
) 
AS
BEGIN

	DECLARE @index int 
	DECLARE @tempStr varchar(8000) 


	SET @index = 1 
	IF LEN( @InputStr )<1 OR @InputStr IS NULL RETURN 

	WHILE @index != 0 
	BEGIN 
		SET @index = CHARINDEX(@Delimiter,@InputStr) 

		IF @index!=0 
			SET @tempStr = left(@InputStr,@index - 1) 
		ELSE 
			SET @tempStr = @InputStr 

		IF(LEN(@tempStr)>0)  -- tu piszemy do tabeli wynikowej
			INSERT INTO @temptable(SingleStr) VALUES(@tempStr) 

		SET @InputStr = right(@InputStr,LEN(@InputStr) - @index) 
		IF LEN(@InputStr) = 0 BREAK 
	END
RETURN
END

Z ciekawszych elementów tej konstrukcji jest jawne wrzucanie elementów do tabeli wynikowej (za pomocą INSERT INTO). W wyniku znajdą się tylko takie elementy, które zostaną w ten sposób dodane. Ostatecznie, słowem kluczowym RETURN, przerywamy działanie tej funkcji.

Sposób użycia – identyczny jak w przypadku prostych funkcji tabelarycznych. Na początek przykłady z dwoma różnymi separatorami (domyślny to przecinek) :

-- separator w postaci spacji
SELECT * FROM dbo.SplitString ('Ala ma kota',' ')

-- z separatorem domyślnym (przecinkiem)
SELECT * from dbo.SplitString ('12345,65489,23546',DEFAULT)

Funkcje_tabelaryczne_SQL_06

Teraz przykład użycia tej funkcji z operatorem APPLY. Potrzebnych będzie trochę danych testowych. Wygenerujemy tabelę tymczasową, która dla każdego Klienta będzie zawierała zagregowaną kolumnę z ostatnimi pięcioma zleceniami.

USE Northwind
GO

WITH Ord as 
(
	SELECT CustomerId, OrderId, 
               ROW_NUMBER() OVER(Partition BY CustomerId order by OrderId DESC) AS RN
	FROM dbo.Orders
)
SELECT o1.CustomerID, 
	STUFF((

		SELECT ',' + Cast(o2.OrderID as varchar )
		FROM Ord o2 
		WHERE o2.CustomerID = o1.CustomerID and o2.RN<=5
		FOR XML PATH('')
 
	),1,1,'') as Last5OrderNo into #tempdata
FROM  Ord o1
WHERE o1.RN <= 5
GROUP BY o1.CustomerID

SELECT * from #tempData

SELECT * from #tempData t CROSS APPLY dbo.[SplitString] (Last5OrderNo ,',')

Funkcje_tabelaryczne_SQL_07

Tabelaryczną funkcję dzielenia stringów na kawałki, można zapisać inaczej, z wykorzystaniem wspólnych wyrażeń tablicowych CTE. Jednak to rozwiązanie, pomimo że znacznie zgrabniejsze, okazuje się mniej efektywne.

Zresztą możesz samemu porównać :

CREATE FUNCTION [dbo].[SplitStringCTE]
(
	@InputStr varchar(8000), 
	@Delimiter char(1) = ','
)

RETURNS  TABLE 
AS
RETURN(

	WITH SplitString AS (

	SELECT
	  CASE WHEN CHARINDEX(@Delimiter, @InputStr)=0 THEN @InputStr
	   ELSE LEFT(@InputStr, CHARINDEX(@Delimiter, @InputStr)-1) END SPLITED,
	  CASE WHEN CHARINDEX(@Delimiter, @InputStr)=0 THEN NULL
	   ELSE RIGHT(@InputStr, LEN(@InputStr)-CHARINDEX(@Delimiter, @InputStr)) END TODO

	UNION ALL

	SELECT
	  CASE WHEN CHARINDEX(@Delimiter, TODO)=0 THEN TODO
	    ELSE LEFT(TODO, CHARINDEX(@Delimiter, TODO)-1) END SPLITED,
	  CASE WHEN CHARINDEX(@Delimiter, TODO)=0 THEN NULL
	    ELSE RIGHT(TODO, LEN(TODO)-CHARINDEX(@Delimiter, TODO)) END TODO
	FROM SplitString WHERE TODO IS NOT NULL

	)
	SELECT SPLITED FROM SplitString

)

Podsumowanie

Funkcje tabelaryczne oraz połączenia z operatorem APPLY, są dość często wykorzystywane w praktyce. W dyskusjach na temat wydajności, podobnie jak w przypadku podzapytań skorelowanych, pojawiają się skrajne stanowiska, że zawsze są kosztowne i powinno się ich unikać. Takie podejście mocno zniechęca do testowania alternatywnych rozwiązań, które nieraz okazują się całkiem efektywne.

3 Responses

  • Cześć

    Obawiam się, że warunek o1.RN <= 5 w sekcji where nie ma sensu.

    (…)
    FROM Ord o1
    WHERE o1.RN <= 5
    GROUP BY o1.CustomerID

    Ten sam wynik otrzymujemy bez warunku sprawdzającego. Znak powinien chyba być w drugą stronę wtedy wyłuskalibyśmy tych, którzy mają minimum 5 zamówień. (?)

    Pozdrawiam

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.